Dziewiąte spotkanie Zespołu Roboczego
Prezentacja raportu z badań Prof. nadzw. PWr Izabeli Sówki była głównym punktem IX spotkania Zespołu Roboczego ds. likwidacji uciążliwości zapachowych na terenie os. Monowice, os. Dwory-Kruki i Włosienicy, które obyło się 11 grudnia w siedzibie Starostwa Powiatowego w Oświęcimiu.
Prof. Izabela Sówka z Politechniki Wrocławskiej omówiła wyniki płynące z analizy dzienniczków obserwacji (wypełnianych przez mieszkańców), jak również wnioski z badań terenowych. Przekazała również kilka rekomendacji, które mogłyby poprawić sytuację w przyszłości. Punktem wyjścia badań terenowych były przeprowadzone uprzednio rekonesanse obejmujące sześć obiektów przemysłowych wskazanych przez stronę społeczną, jako potencjalne źródła zapachów tj. Synthos Dwory 7 Sp. z o.o. s.j., Solvent Wistol S.A., Zakład Rolniczo-Przemysłowy „FARMUTIL HS” S.A. Punkt zgłoszeń i zbiórki, Miejsko Przemysłowa Oczyszczalnia Ścieków Sp. z o.o. w Oświęcimiu, Składowisko Odpadów Komunalnych Sp. z o.o. oraz Rail Polska Sp. z o.o. Podczas tych wizyt wyspecyfikowano osiem rodzajów zapachów. Następnie wyznaczono obszar badań ze 133 punktami obserwacyjnymi. Badanie, oprócz miasta Oświęcim, objęło Porębę Wielką, Włosienicę i Dwory Drugie. Pomiary terenowe odbywały się w czerwcu oraz wrześniu – tuż po zakończeniu wypełniania przez mieszkańców dzienniczków. Prowadziła je wyselekcjonowana grupa niezależnych inspektorów. W protokołach pomiarowych pojawiła się częstotliwość i intensywność występujących zapachów odniesiona do warunków meteorologicznych. W jednym punkcie pomiarowym obserwacja była prowadzona przynajmniej trzykrotnie. Aby zobiektywizować wyniki, punkty pomiarowe przypisywano inspektorom losowo.
Uśrednione wartości częstotliwości i intensywności zapachów wskazują, że najbardziej intensywnym zapachem, ale o częstotliwości maksymalnie 4% dla całego okresu pomiarowego był zapach „ściekowo-chemiczny”, pojawiający się w bezpośrednim sąsiedztwie badanych zakładów. Intensywność pozostałych woni wahała się między 1,7, a 2,3 przy częstotliwości nieprzekraczającej 6%. Wyjątkiem jest suma niezidentyfikowanych wcześniej zapachów tzw. „innych” (np. spaliny, gnijąca roślinność), gdzie średnia częstotliwość ich występowania była na poziomie niemal 40%.
Obserwacje prowadzone przez mieszkańców pozwoliły ekspertom potwierdzić pojawianie się określonych rodzajów woni oraz określić potencjalne źródła emisji zapachów. Mieszkańcy pobrali 80 dzienniczków, wypełniając 36 egzemplarzy, w tym 17 egzemplarzy było wypełnione w całości. Ankietowany notowali najczęściej występowanie zapachu ściekowego i ściekowo-chemicznego. Mieszkańcy wskazywali oczyszczalnię ścieków oraz środki transportu jako potencjalne źródła nieprzyjemnej woni. Średnia uciążliwość występujących zapachów w dziesięciostopniowej skali została określona na poziomie 2-3. Zdarzały się ankiety, gdzie krótkotrwale zapach oceniany był na poziomie intensywności 4.
Prof. Izabela Sówka przedstawiła także modele rozprzestrzeniania się określonych zapachów. W określonych warunkach meteorologicznych badane zapachy mogą się rozprzestrzeniać do około 1 km od źródła. Badania zostały wzbogacone o analizy specjalnym urządzeniem pomiarowym – olfaktometrem terenowym. Wyniki wskazały, że uciążliwości incydentalnie mogą pojawiać się w centrum miasta w wyższym stopniu intensywności.
Ogólną rekomendacją Profesor Sówki była skrupulatna hermetyzacja miejsc, gdzie gromadzą się ścieki i odpady, jak również hermetyzacja pojazdów je transportujących. Istotny jest również monitoring instalacji znajdujących na terenie miasta, np. gazowych. Specjalistka z Politechniki Wrocławskiej zarekomendowała także naturalne bariery z roślinności, które mógłby znaleźć się w pobliżu badanych zakładów.
Uczestnicy zgodzili się z prowadzącą spotkanie Poseł Dorotą Niedzielą, że obecnie, kiedy sytuacja jest opanowana należy dbać o utrzymanie tego stanu. Pojawiła się koncepcja zawieszenia prac Zespołu Roboczego, z możliwością wznowienia jego działania w sytuacji kryzysowej lub pod koniec przyszłego roku w celach kontrolnych.
Prezes MPOŚ, Antoni Majcherczyk zadeklarował otwartość i kontynuację inwestycji mających na celu zmniejszanie możliwości pojawiania się nieprzyjemnych zapachów, poinformował również o kolejnym projekcie wartym 20 mln zł, który doprowadzi do jeszcze większej hermetyzacji procesów technologicznych.
Piotr Rymarowicz z Towarzystwa na Rzecz Ziemi pochwalił model współpracy różnych środowisk w ramach Zespołu Roboczego. Docenił również podjęcie inicjatywy przez Synthos oraz MPOŚ. Zaapelował jednocześnie, aby wykorzystać opracowany przez Politechnikę Wrocławską raport, jako punkt odniesienia przy kolejnych inwestycjach, w tym m.in. planowanej spalarni.
Starosta Oświęcimski Zbigniew Starzec potwierdził, że sytuacja zdecydowanie się poprawiła. Podziękował za otwartość firmie Synthos oraz współpracę z Wojewódzkim Inspektoratem Ochrony Środowiska polegającą na aktywnym włączeniu się w badania Prof. Izabeli Sówki, zainicjowanych przez Starostwo wspólnie z Gminą i Miastem Oświęcim.
Marek Rościszewski, Dyrektor Pionu Operacyjnego Synthos, przychylił się do wniosku zawieszenia prac Zespołu z możliwością okresowego wznowienia. Spotkania to również dobra okazja, aby prezentować kolejne działania Synthos prowadzące do zmniejszania oddziaływania firmy na środowisko.
W dalszej części dyskusji Piotr Rymarowicz z Towarzystwa na Rzecz Ziemi odniósł się do planowanej inwestycji firmy Tacon. Towarzystwo na Rzecz Ziemi złożyło skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w związku z utrzymaniem decyzji środowiskowej przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze.
Kolejnym punktem agendy była odpowiedź na pytania złożone w piśmie Stowarzyszenia Stop Fetorowi w Mieście i Gminie Oświęcim, a dotyczące spraw, które zostały poruszone na poprzednich spotkaniach Zespołu. Pierwsze pytanie dotyczyło inwestycji Składowiska Odpadów Komunalnych w Oświęcimiu w postaci budowy wiaty na tzw. „odpady weekendowe”. Społecznicy dopytywali o status i postępy przy tym przedsięwzięciu. Andrzej Bojarski, zastępca Prezydenta Miasta Oświęcim poinformował, że inwestycja jest finalizowana, a jej wykonawca planuje zakończenie robót do 19 grudnia br. Kolejne pytanie skierowane było do przedstawiciela WIOŚ i dotyczyło zapowiedzianych kompleksowych kontroli z wykorzystaniem „wozu bojowego” w okolicach Synthos. Ryszard Listwan, Zastępca Małopolskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska potwierdził, że takie badania się odbyły. Zaznaczył jednak, że nie wniosły one nic więcej do postawionej na bazie wcześniejszych badań diagnozy. Pierwotne badania wykryły w powietrzu wiele różnych substancji, które należy poddać dalszej analizie. Ostatnie pytanie przedstawicieli Stowarzyszenia również skierowane było do przedstawiciela WIOŚ i dotyczyło statusu budowy na terenie Oświęcimia stałej stacji pomiaru zanieczyszczeń powietrza PM 10 i PM 2,5 rozszerzonej o funkcjonalność wykrywania substancji wynikających z działań zakładów przemysłowych. Ryszard Listwan poinformował, że stacja powinna pojawić się 1 stycznia, aktualnie trwają ustalenia z władzami miasta Oświęcim dotyczące jej lokalizacji. Dodał, że stacja będzie weryfikowała zanieczyszczenia związane wyłącznie z niską emisją. Wspomniał także o wdrażanym programie ochrony powietrza.
Dalsza część dyskusji dotyczyła istoty i pomysłów walki ze zjawiskiem niskiej emisji. Rozmówcy zgodzili się, że jest to kolejny problem, który warto rozwiązać wspólnymi siłami.
